Τι είναι οι Σιελογόνοι (ή Σιαλογόνοι) Αδένες;
Είναι όργανα που βρίσκονται κατανεμημένοι γύρω από τη στοματική κοιλότητα και παράγουν τη σίελο (το σάλιο). Υπάρχουν έξι Μεγάλοι (μείζονες) και δεκάδες διάσπαρτοι Μικροί (ελάσσωνες) ΣΑ. Μείζονες αδένες είναι ανα δύο οι Παρωτίδες, οι Υπογνάθιοι και οι Υπογλώσιοι.
Η σίελος είναι υγρό απαραίτητο για την υγειινή θρέψη και την διατήρηση της υγείας του στόματος. Αναμυγνύεται με την τροφή κατά τη μάσηση και την προετοιμάζει για την κατάποση. Αποτελείται από νερό, άλας και πρωτεΐνες (ένζυμα). Η ποσότητα σιέλου που παράγεται ημερησίως είναι φυσιολογικά περίπου 1,5 λίτρα.
Νοσήματα Σιελογόνων Αδένων:
Ξηροστομία:
Όταν η ποσότητα του σάλιου (της σιέλου) είναι μικρότερη από αυτήν που χρειάζεται το άτομο κατά τη διάρκεια της ημέρας ή η σύστασή της δεν είναι αρκετά υδαρής (πυκνόρευστη σίελος) τότε παρουσιάζεται το σύμτωμα της “ξηροστομίας”. Το στόμα γίνεται κολλώδες, η μάσηση και η κατάποση δυσχερής, υπάρχει αίσθημα καψίματος στο στόμα και το φάρυγγα. Παρουσιάζονται συχνές λοιμώξεις όπως στοματίτιδα, γλωσσίτιδα, φαρυγγίτιδα και τερηδόνα στα δόντια.
Αίτια ξηροστομίας:
Γενικά (συστηματικά νοσήματα) όπως αφυδάτωση, σακχαρώδης διαβήτης, ορμονικές διαταραχές, ανοσολογικά νοσήματα.
Φάρμακα όπως διουρητικά, αντιβιοτικά, ιώδιο, χημειοθεραπευτικά κά.
Ακτινοθεραπεία μετά από όγκους στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου.
Η προχωρημένη ηλικία.
Θεραπεία:
Ανάλογα με την αιτία ή υποκατάστατα σάλιου.
Φλεγμονές των σιελογόνων αδένων:
Αυτές μπορεί να είναι γενικευμένες, περισσότερων του ενός ή μεμονωμένα εντοπισμένες σιαλαδενίτιδες.
Μπορεί να οφείλονται σε ιούς (με πιο χαρακτηριστική την παρωτίτιδα από τον ιό της παρωτίτιδας - “μαγουλάδες”) ή σε μικρόβια.
Μικροβιακή σιαλαδενίτιδα παρουσιάζεται συχνά στους υπογνάθιους αδένες ή τις παρωτίδες και μπορεί να οφείλεται σε απόφραξη των πόρων που παροχετεύουν το σάλιο από στενώσεις, φλεγμονές ή και λίθους (πέτρες)
Λιθίαση των σιελογόνων:
Το σάλιο περιέχει άλατα που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να συσσωρευτούν σχηματίζοντας λίθους (πέτρες) όπως οι λίθοι στους νεφρούς. Τότε αποφράσσεται η παροχέτευση του σάλιου, ο αδένας διογκώνεται (πρήζεται) και ακολουθεί φλεγμονή με πόνο και πιθανόν ερυθρότητα της περιοχής πάνω από τον αδένα. Η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπισθεί με αντιβιοτικά διότι η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει στην συλλογή πύου (απόστημα), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες επιπλοκές. Ενίοτε τέτοιες καταστάσεις χρήζουν νοσηλείας και χειρουργικής επέμβασης.
Η λιθίαση των σιελογόνων είναι ενίοτε αυτοιώμενη νόσος ή απαιτεί την αφαίρεση του λίθου με τομή από το στόμα ή σιαλενδοσκόπηση. Κάποιες φορές χρειάζεται η ολική ή μερική αφαίρεση του ίδιου του αδένα με κανονική εγχείρηση.
Ενδοσκόπηση Σιελογόνων Αδένων (Σιαλενδοσκόπηση)
Σε ασθενείς που παρουσιάζουν επεισόδια σιαλαδενίτιδας από απόφραξη λόγω λίθου ή στενώσεων των πόρων των αδένων εφαρμόζεται μία τεχνική που συνίσταται στην εισαγωγή από το στόμα μέσα στον πόρο που παροχετεύει το σάλιο ενός μικρότατου ενδοσκοπίου (οπτική ίνα) συνδεδεμένου με κάμερα. Ο πόρος έτσι ελέγχεται σε όλο το μήκος του και είναι δυνατή η αφαίρεση ενός ή πολλών λίθων χωρίς να απαιτηθεί εγχείρηση. Η διαδικασία είναι απλή και γίνεται με τοπική αναισθησία, μπορεί δε να λύσει το πρόβλημα είτε στην οξεία φάση είτε μετά από συχνές τέτοιες λοιμώξεις , και να θέσει και τη διάγνωση. Οι επιπλοκές είναι σπανιότατες, παρ’όλα αυτά η επέμβαση πρέπει να γίνεται στο νοσοκομείο από εξειδικευμένο Ιατρό ΩΡΛ που είναι σε θέση να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε σύμβαμα.
Όγκοι Σιελογόνων Αδένων
Αυτοί μπορεί να είναι κακοήθεις ή καλοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι είναι συχνότεροι ιδίως στην περιοχή της παρωτίδας. Οι όγκοι αναπτύσσονται συνήθως βραδέως και σπάνια μπορεί ένας καλοήθης όγκος να εξαλλαχθεί και να μετατραπεί σε κακοήθη. Γι΄αυτό πρέπει οι όγκοι αυτοί πάντα να αφαιρούνται μαζί με ολόκληρο ή μεγάλο μέρος του αδένα μέσα στον οποίο αναπτύσσονται και να εξετάζονται με ιστολογική εξέταση.
Οι συνηθέστερες χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται για τον λόγο αυτό είναι:
Η αφαίρεση του υπογναθίου αδένα. Γίνεται με εξωτερική τομή κάτω από την γνάθο στο λαιμό και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς λόγω της στενής σχέσης του αδένα με τα νεύρα της γλώσσας και ενος μικρού νεύρου που κινεί το κάτω χείλος.
Η παρωτιδεκτομή (αφαίρεση τμήματος ή σπάνια όλης της παρωτίδας): Γίνεται με εξωτερική τομή γύρω από το αυτί και προς το λαιμό. Έχει την ειδική δυσκολία της παρουσίας του Προσωπικού νεύρου εντός του αδένος. Το νεύρο αυτό είναι σαν ένα δέντρο με τον κορμό και τα μικρά κλαδάκια του που θα πρέπει με προσοχή να διατηρηθούν προκειμένου μετά την επέμβαση να μην υπάρξει διαταραχή στην κίνηση των μυών του προσώπου. Ο αδένας με τον όγκο αποκολλάται από τους κλάδους του νεύρου και αφαιρείται εν μέρει (επιπολής παρωτιδεκτομή ) ή εξ’ ολοκλήρου (ολική παρωτιδεκτομή). Η σύγχρονη τεχνολογία μας βοηθάει στην επέμβαση αυτή με τα συστήματα “διεγχειρητικής παρακολούθησης του νεύρου” (nerve monitoring), ένα σύστημα που ελέγχει την ακεραιότητα του νεύρου κατά την επέμβαση και μας προειδοποιεί όταν τα εργαλεία μας πλησιάζουν κοντά.
Η νοσηλεία που απαιτείται για τις επεμβάσεις αυτές είναι μία ή δύο ημέρες και γίνονται με γενική αναισθησία. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι συνήθως πολύ αποδεκτό λόγω της διενέργειας των τομών μέσα στις πτυχές του λαιμού.
Οι επιπλοκές των επεμβάσεων αυτών είναι οι συνήθεις των επεμβάσεων (αλλεργία σε φάρμακα, αιμορραγία, μόλυνση και διαπύηση) και είναι σπάνιες και αντιμετωπίσιμες. Ειδικά για την παρωτιδεκτομή επιπλοκές είναι η βλάβη του προσωπικού νεύρου (μειώνεται λόγω της χρήσης του συστήματος παρακολούθησης του νεύρου), η έξοδος σάλιου από την τομή (συρίγγιο) και το σύνδρομο Frey: Μία κατάσταση κατά την οποία μετά από μία επέμβαση παρωτιδεκτομής παρουσιάζεται ερυθρότητα και εφίδρωση στην περιοχή πάνω από τον αδένα που έχει αφαιρεθεί κατά την μάσηση. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται σήμερα με τοπικές ενέσεις φαρμάκων (Botox).
Δείτε το βίντεο της σιαλενδοσκόπησης:
Πηγή: www.athens-orl.gr
