Ολικές οδοντοστοιχίες

Δυστυχώς σήμερα παρά τη σημαντική βελτίωση του επιπέδου στοματικής υγιεινής, ένα σημαντικό ποσοστό συνανθρώπων μας, ιδιαίτερα στις προχωρημένες ηλικίες, στερείτε δοντιών και ως εκ τούτου καταφεύγει στη χρήση ολικών οδοντοστοιχιών.

Οι ολικές οδοντοστοιχίες είναι τεχνητά υποκατάστατα των δοντιών και σαν τέτοια δεν μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως τα χαμένα φυσικά δόντια.

Αισθητική αρχιτεκτονική χαμογέλου

Από τι συντίθεται ένα χαμόγελο; Πως μπορούμε να το αναλύσουμε; Πως μπορούμε να περιγράψουμε σχεδιαστικά, τοπογραφικά, την σύνθεση ενός χαμόγελου, την διάταξη των δοντιών που το διαμορφώνουν! Πως μπορούμε να συνθέσουμε ένα χαμόγελο; Υπάρχουν κατασκευαστικές οδηγίες; Ποια είναι η αρχιτεκτονική ενός χαμόγελου;

Το κάδρο, μέσα στο οποίο μπορούμε να παρέμβουμε και να δημιουργήσουμε ένα χαμόγελο είναι δεδομένο, και εν μέρει περιορισμένο στην υλική του υπόσταση. Ορίζεται από τις δύο γωνίες του στόματος, την γραμμή του άνω χείλους και την γραμμή του κάτω χείλους.

Μέσα σ’ αυτό το χώρο πρέπει να τοποθετήσουμε, σε μια αρμονική θέση με το περίγραμμα του χαμόγελου, τα δομικά μας στοιχεία, που είναι τα δόντια. Τα δόντια συνθέτουν διάφορα είδη γραμμών: Νοητές ευθείες. Υλικές καμπύλες. Πολλές κατακόρυφες, λιγότερες οριζόντιες. Πως θα ρυθμίσουμε την σχέση και την απόσταση μεταξύ των προαναφερθεισών οδηγών γραμμών;

Το αισθητικό κριτήριο

Τι είναι αυτό που συνήθως έλκει την προσοχή μας, τι είναι αυτό που παρατηρούμε σ’ ένα χαμόγελο; Τι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σαν σχέση δοντιών και προσώπου, σαν σχέση μεταξύ των οδηγών γραμμών.

Η μέση γραμμή:
Οι άνω κεντρικοί τομείς έλκουν πάντοτε την προσοχή του
θεατού. Το ίδιο και η μέση γραμμή.

Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε: Το μέσο οβελιαίο επίπεδο του κρανίου να ταυτίζεται με την μέση γραμμή του προσώπου κι αυτή να ταυτίζεται με την μέση γραμμή του φραγμού. Αυτός είναι ένας απαράβατος κανόνας στην κατασκευή του χαμόγελου.

Εκτός από τον απαράβατο κανόνα της σύμπτωσης της μέσης γραμμής του προσώπου με την μέση γραμμή των δοντιών: Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε να ισχύει ο σχετικός κανόνας της επαφής των εγγύς επιφανειών των κεντρικών τομέων με την μέση γραμμή. Να μην αφίστανται δηλαδή απ’ αυτήν οι κεντρικοί τομείς. Δεν μας ενοχλεί όμως ένα μικρό μεσοδόντιο κενό σ’ αυτήν την περιοχή. Αντίθετα το χαρακτηρίζουμε σαν μιαν ευχάριστη παραλλαγή. Αυτό όμως είναι καταστροφικό όταν συμβαίνει στην κάτω γνάθο.

Η κοπτική γραμμή: 

Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε:Μια γραμμή δοντιών, την κοπτική γραμμή, να είναι παράλληλη προς την διακορρική γραμμή Στην ουσία έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε το περιγεγραμμένο των προσθίων οδόντων παραλληλόγραμμο να είναι παράλληλο προς την διακορρική γραμμή.( η εφαπτόμενη στα κοπτικά άκρα των κεντρικών να είναι παράλληλη προς την διακορρική γραμμή)

Διακορρική και κοπτική γραμμή είναι πάντοτε παράλληλες μεταξύ τους. Και οι δύο είναι πάντοτε κάθετες προς την μέση γραμμή. Αυτό είναι ένας απαράβατος κανόνας. Η κοπτική γραμμή δεν πρέπει να είναι ευθεία. Δεν πρέπει να απέχει
σχετικά πολύ από το κάτω χείλος. Η κοπτική γραμμή είναι περισσότερο όμορφη όταν ακολουθεί την καμπυλότητα του κάτω χείλους.

Η αυχενική γραμμή:
Πόσο πολύ ή λίγο το μέγεθος των δοντιών επηρεάζει το χαμόγελο;

Το ύψος των δοντιών, σε σχέση με το ύψος του χαμόγελου, διαδραματίζει τρομακτικό ρόλο στην αποδοχή του ως ωραίου ή μη. Είναι ασυνήθιστο και άσχημο να εκτίθεται μεγάλο ύψος ούλων, φυσικών ή τεχνητών, σε θέα όσο μεγάλα και να είναι τα δόντια.

Όταν η αυχενική γραμμή(κλινικός αυχένας) είναι ορατή κατά τον γέλωτα, τότε δημιουργείται πρόβλημα αισθητικής. Το πρόβλημα οξύνεται όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση της αυχενικής γραμμής από το χείλος. Η πιθανότητα η προδιάθεση αυτή να βασίζεται στον έμφυτο χρυσό κανόνα των αναλογιών, δηλαδή στο Ευκλείδειο θεώρημα που διέσωσαν οι Πυθαγόρειοι, πριν 2500 χρόνια, εδώ στην Ελλάδα, μας φαίνεται ελάχιστη. Θεωρούμε πιθανότερο το πρόβλημα να πηγάζει από την σύγκριση με τα αποθέματα των οπτικών εικόνων της μνήμης μας και την προσομοίωση με άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Ένα χαμόγελο με μεγάλη έκθεση ούλων(ουλικόχαμόγελο) προκαλεί αποστροφή σε μεγάλο ποσοστό. Πρόβλημα αισθητικής έχουμε και στις περιπτώσεις που, κατά το γέλιο, η αυχενική γραμμή είναι χαμηλότερα από τις γωνίες του στόματος.

Παρόλα τα τέλεια σύγχρονα υλικά και τις όποιες«Πραξιτεληκές ικανότητες», που θα επιτρέψουν την κατασκευή μιας βάσης με μια φανταστική απομίμηση των ούλων, το αισθητικό πρόβλημα θα παραμείνει, όπως συμβαίνει και με τα φυσικά ούλα. Το αίτιο είναι η σχέση των οδηγών γραμμών.

Γενικότητες της εικόνας ενός χαμόγελου:

Όσο κι αν ένα άδειο χαμόγελο φαντάζει άσχημο, άλλο τόσο δεν είναι όμορφο ένα χαμόγελο πλημυρισμένο απ’ άκρη σε άκρη με δόντια και μπορεί να γίνει ομορφότερο όταν οι ανατομικές συνθήκες το επιτρέπουν.

Γενικά στην αισθητική, μας αρέσει η τάξη και η αρμονία. Δεν μας αρέσει η απόλυτη συμμετρία. Η απόλυτη συμμετρία οδηγεί σε αντίληψη τεχνητού.
Το χαμόγελο δεν είναι ούτε μνημείο ούτε εργαλείο. Δεν είναι τεχνητό,
είναι φυσικό. Πουθενά στην φύση δεν υπάρχει απόλυτη συμμετρία, ίσως στον
κρύσταλλο του χιονιού, ίσως σε πυρηνικό επίπεδο.

Ένας τέλεια συμμετρικά φραγμός δίδει μια ψεύτικη αίσθηση. Αυτό συμβαίνει ακόμη κι αν όλα είναι καταπληκτικά όμορφα στο πρόσωπο που φραγμός αυτός ανήκει. Είναι απίθανα τέλειος για να είναι αληθινός, σκεφτόμαστε υποσυνείδητα, ιδιαίτερα όταν δεν συμβαδίζει με το περιβάλλον πρόσωπο. Δυστυχώς έχει καταντήσει κανόνας οι ολικές οδοντοστοιχίες να είναι δενδροστοιχίες, στρατιωτάκια στοιχισμένα-ζυγισμένα τα δόντια. Τέτοια σύνταξη παραπέμπει στην σκέψη του τεχνητού. Ακόμη και με φυσικά δόντια, η θέα μιας τέτοιας οδοντοφυΐας, μας προξενεί υπόνοιες περί τεχνητού. Εάν λοιπόν δημιουργήσω μια τέτοια σύνταξη δοντιών, τότε προκαλώ την καχυποψία του θεατή. Αυτό φυσικά δεν το θέλω, τουναντίον επιδιώκω το αντίθετο. Θα πρέπει λοιπόν, στον οδοντικό φραγμό που συνθέτω, να δημιουργήσω κάποια ατέλεια, κάποια ασυμμετρία, προσπαθώντας να ξεγελάσω τον θεατή, παρασύροντας τον με την ατέλεια να νομίσει ότι βλέπει έναν φυσικό φραγμό.

Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν ότι είναι κανόνας να συναντάται στον φυσικό φραγμό κάποια παρέκκλιση από την απόλυτη συμμετρία, αυτή που δημιουργεί ένας καθρέφτης. Να υπάρχει κάποια μικρή ακαταστασία, που όμως και αυτή δεν επαναλαμβάνεται. Εκείνο που θα περάσει απαρατήρητο είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. 

Οδηγά σημεία για σωστές ολικές οδοντοστοιχίες

Υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που πρέπει να περιγράψουμε και που χαρακτηρίζουν μια ολοκληρωμένη εξέταση για ολικές οδοντοστοιχίες. Μερικοί σημαντικοί απο αυτούς είναι: 

• ασυμμετρία χειλέων(αναφορά πιθανής της ύπαρξης στον ασθενή πριν τη θεραπεία)
• σάλιο (περιβάλλον με υγρό,ξηρό,με πυκνό σάλιο ή κάτι ενδιάμεσο)
• δείκτης πόνου ακρολοφιών
• σχήμα φάρυγγα
• άνω ακρολοφία-άνω χείλος,κάτω ακρολοφία-κάτω χείλος (θέση ανάπαυσης,θέση χαμογέλου)
• ύψος μυικών προσφύσεων
• υπερώα (μικρό,μεγάλο ή μέτριο βάθος)
• σύσταση ιστών
• κατάσταση κροταφογναθικής διάρθρωσης
• γλώσσα (μεγάλου,μετρίου,μικρού μεγέθους,σε θέση απώθησης)
• οστικά επίπεδα
• προσδοκίες ασθενούς